Viktor Vriens – Atlas Copco

Beluister hier de podcast met Viktor

Tekst: Schrijfgerief (Belinda Bruzzese)
Foto’s: Gil Plaquet Freelance photographer & videographer 

De openhartige bruggenbouwer van Atlas Copco

We spreken vandaag alweer met een medewerker van een trouwe partner van X² – dit keer Atlas Copco.
Viktor Vriens is de jonge program leader die vandaag een boekje opendoet over gendergelijkwaardigheid. Hij vindt het alvast een eer om door ons geïnterviewd te worden, en het genoegen is absoluut wederzijds. Het is altijd een plezier om iemand zo openhartig te horen praten over zijn carrière en ons stokpaardje.

Wie is Viktor Vriens?

Onze gast werd 32 jaar geleden geboren als Brasschatenaar en bracht vijf jaar door in Leuven voor de opleiding ingenieurswetenschappen. Bij Atlas Copco belandde hij naar eigen zeggen bij toeval, want eigenlijk zat hij bij het selectiebureau voor een andere vacature. Die bleek al ingevuld, en men vroeg hem of deze job bij Atlas Copco ook niet iets voor hem was. Viktor greep de kans met beide handen aan en kwam prompt in een onderneming terecht waarvan de sfeer en cultuur heel goed bij hem bleken te passen. Niet dat hij zich daar in zijn jonge jaren al van bewust was: het besef dat hij toch wel veel geluk heeft gehad om juist bij dit bedrijf aan de slag te kunnen, kwam later pas.

Viktor Vriens is verloofd met zijn partner Hanne en samen hebben ze een zoontje en een dochtertje. Ze leerden elkaar kennen bij het volleybal, waar ze beiden op hoog niveau speelden, tot de combinatie werk, topsport en kinderen toch een tikkeltje te uitdagend werd. Er moesten knopen worden doorgehakt. Soms heeft Viktor nog wel wat heimwee naar vroeger tijden, maar spijt van deze keuzes heeft hij zeker niet.

Of het opvoeden van kinderen tijdens de covidperiode een extra uitdaging was? Op deze vraag volgt onmiddellijk een lach van herkenning. Want toen zowel de kleuterschool als de crèche de deuren sloot, moesten Viktor en zijn aanstaande noodgedwongen gaan thuiswerken aan de grote eettafel, met de kinderstoel ernaast. En dat knaagde: omdat hij overal en nergens tegelijk was, had hij voortdurend het gevoel tekort te schieten als vader, als partner en als werknemer. Al bij al geen fijne periode voor de kinderen, zegt hij. Een geluk bij een ongeluk was wel dat het koppel net zijn appartement had ingeruild voor een huis, waardoor het in deze moeilijke tijden meer ruimte ter beschikking had. Na de verbouwing hadden beiden nog verzucht: als we dit overleven, zit het goed. Famous last words, want toen kondigde een nieuwe uitdaging zich al aan, en moest deze uitspraak algauw gerecycleerd worden. Het verdict: na de lockdowns zat het nog steeds goed, dus kon een huwelijk niet uitblijven. Alleen een Ikea-kast zou eventueel nog roet in het eten kunnen gooien, wordt er gegrapt.

Program leader?!

Terug naar de werkvloer. Wat schuilt er eigenlijk achter de korte maar cryptische titel ‘program leader’ bij Atlas Copco? Viktor maakt deel uit van de engineering-afdeling, en meer bepaald de productontwikkeling. Zijn taak is een aantal gecoördineerde projecten over de hele wereld goed met elkaar te laten samenwerken. De producten van een multinational als Atlas Copco worden immers op meerdere locaties ontwikkeld. Onze program leader probeert het beste van al deze entiteiten naar boven te halen, zodat het geheel meer wordt dan de som der delen.

Omdat hij internationaal werkt, willen we heel graag weten of deze taak ook een culturele uitdaging is. Het antwoord is even duidelijk als spontaan: ‘Ja, en dat is precies waarom ik mijn job zo graag doe: het is een uitdagende maar leuke taak om te werken met al deze teams, met hun eigen sterktes en zwaktes en hun culturele eigenheid. ‘ We merken op dat Viktor dan best wel een bruggenbouwer genoemd mag worden. En hij spreekt ons niet tegen.

Het ambassadeursnetwerk

We leerden Viktor kennen op het X²-Congres, waar hij sprak over het nieuwe project waar hij bij Atlas Copco zijn schouders onder heeft gezet: de bewustwording rond al dan niet bewuste vooroordelen in het kader van gendergelijkwaardigheid. Sinds een jaar is er bij Atlas Copco namelijk een nieuwe structuur op poten gezet rond gendergelijkwaardigheid: het ambassadeursnetwerk. Elke entiteit van het bedrijf heeft, naast een HR- en een managementverantwoordelijke die aan diversiteit en inclusie werken nu ook een reeks ambassadeurs vanuit de organisatie zelf, die het netwerk versterken. Het project kent geen grenzen, maar om bij het begin te beginnen, ligt de focus voorlopig op het sensibiliseren van de interne medewerkers. Het is de bedoeling om in alle entiteiten te ijveren voor meer diversiteit en een betere inclusie. Maar omdat de genderkloof op dit vlak nog de grootste uitdaging is, ligt daar momenteel de nadruk op.

Concreet: bias aanpakken

Het is nog vroeg dag, en er zijn in een bedrijf heel veel data ter beschikking, waar Viktor in het kader van dit project nog zijn weg in moet zoeken. Toch zijn er al verscheidene initiatieven opgestart, meer bepaald rond bias (vooringenomenheid, of een irrationele, foutieve gedachtegang, nvdr). Het project houdt in dat gewone medewerkers, maar ook collega’s met een leadershipsrol rond dit thema opgeleid kunnen worden. Want volgens onze interviewee is er nog wel wat marge voor verbetering op het gebied van diversiteit en inclusie. Een deel van de opdracht is zeker ook dat deze ambassadeurs na hun opleiding als een soort missionarissen de weg vrij zullen maken voor een duurzame gendergelijkwaardigheid binnen de bedrijfsstructuur.

Viktor vond dit initiatief bijzonder waardevol en wierp zich dan ook van bij het begin op als vrijwilliger binnen het ambassadeursproject: ‘Ik geloof in de aanpak om leaders en ambassadeurs te laten samenwerken met HR om de cultuur van diversiteit en inclusie te versterken.’

Verbaal en fysiek geweld: een openhartige getuigenis

Op het Congres werd dit thema besproken, maar we willen graag van onze gast weten of hij er, als man, zelf al mee te maken heeft gehad en hoe hij ermee is omgegaan.
Jazeker: Viktor heeft verbaal geweld tegenover zijn eigen persoon meegemaakt – fysiek geweld gelukkig niet. Nadat de eerste schok verwerkt was, besloot hij het hier niet bij te laten en bond hij de kat de bel aan. Eerst ging hij in gesprek met enkele goede collega’s, waarna hij zijn leidinggevende op de hoogte bracht. Hij kan trouwens niet genoeg beklemtonen hoe belangrijk het was dat hij met deze persoon een stevige vertrouwensrelatie had, zonder dewelke hij de confrontatie waarschijnlijk niet had aangedurfd.
Of hij dan toch enige schroom had om ervoor uit te komen dat hij zich het slachtoffer voelde van verbaal geweld op de werkvloer, wellicht juist omdat hij een man is? Ja, zegt hij, want ‘de stereotype macho heeft zogenaamd geen last van verbaal geweld: je moet dit als man maar kunnen plaatsen’, klinkt het meestal. Maar zo zit Viktor niet in elkaar: hij was er niet goed van en vond dit soort gedrag onaanvaardbaar. Hij zou er dus wél over praten, zelfs als dit makkelijker gezegd dan gedaan is. Hij vroeg zich in eerste instantie namelijk toch af of hij niet zwak zou overkomen als hij de feiten ter sprake zou brengen, dan wel of het juist zijn recht was om ermee naar buiten te treden. Achteraf was hij wel blij dat hij zich kwetsbaar had opgesteld, maar besefte tegelijk dat er nog heel wat werk aan de winkel is zolang veel mensen nog blijven twijfelen of ze wel het recht hebben hun stem te laten horen.

Kinderopvang op het werk: een gat in de markt?

We kaarten een van de typische vraagstukken rond gendergelijkwaardigheid op de werkvloer aan. Zou Viktor voorstander zijn van georganiseerde kinderopvang op het werk? Onze gast hoeft hier geen seconde over na te denken: zowel voor mama’s als papa’s zou zo’n initiatief kunnen helpen om de praktische puzzel te leggen en een goede balans te vinden, want twee werkende mensen in een gezin met kinderen hebben het nooit makkelijk om alles te beredderen. Hij spreekt uit ervaring, en prijst zich gelukkig dat hij op de hulp van zijn ouders kan rekenen, zonder wie hij en zijn partner het veel moeilijker zouden hebben om een gezond evenwicht te vinden tussen werk en gezin.

Hij voegt eraan toe dat gender er op dit vlak trouwens niet toe doet: voor alle jonge ouders die het moeilijk hebben om alle ballen in de lucht te houden, zou kinderopvang op het werk een belangrijke troef kunnen zijn voor de bedrijven in kwestie om nieuwe medewerkers aan te trekken.
Vanzelfsprekend is dit echter allerminst: in de praktijk kan het een bijzonder moeilijke uitdaging zijn voor bedrijven zoals Atlas Copco, met meer dan 3000 werknemers in Antwerpen alleen al.

Dan volgt een filosofische discussie over het woord ‘gender’ zelf: volgens onze interviewee zou dit woord gerust ‘afgebouwd’ mogen worden. Dan zou er pas echt sprake zijn van gelijkwaardigheid. Hij legt uit: gender doet in heel wat situaties helemaal niet ter zake, terwijl het concept toch telkens voor een kunstmatige opdeling zorgt, met alle gevolgen van dien. Laten we het gewoon weglaten als dat mogelijk is, oppert hij. Hij geeft het verhelderende voorbeeld van Lego, dat nu besloten heeft zijn speelgoed niet langer op te splitsen in items voor meisjes en voor jongens. Viktor begrijpt inderdaad niet waarom een spaceshuttle in godsnaam alleen voor jongens bestemd zou moeten zijn, en een kasteel met ridders en prinsessen alleen voor meisjes. Het zou zoveel interessanter zijn om het genderaspect helemaal van tafel te vegen en ons te focussen op de sterktes en zwaktes of interesses van een persoon, etc. Laten we onze keuzes liever op die criteria baseren dan op iemands gender, stelt hij.

Niet alleen scholen, maar de hele maatschappij moet ervoor ijveren dat deze stereotypen overboord gegooid worden: het is volgens onze gast per definitie iets dat we allemaal samen zullen moeten doen.

Positief gediscrimineerd en/of… gediscrimineerd tout court?

Er is een inhaalbeweging aan de gang ten behoeve van vrouwen op allerlei gebieden. Zou Viktor zich als man eigenlijk gediscrimineerd voelen door deze vorm van positieve discriminatie? Hij antwoordt dat hij dit bij zijn bedrijf nog niet heeft meegemaakt of gezien bij collega’s, maar dat het voor hem wel een heel moeilijke discussie is. ‘We weten dat diverse teams beter scoren. Zijn er te weinig vrouwen in een team, dan is het altijd een objectief voordeel om (een) vrouw(en) toe te voegen. Maar dit geldt ook voor andere vormen van diversiteit: andere nationaliteiten, variatie in karaktereigenschappen, enzovoort. Maar omdat het over gender gaat, wordt dit ineens een hot topic en wordt positieve discriminatie plots een struikelblok. Dat vind ik maar gek.’ Viktor wordt persoonlijk: hij zou zelf ook niet graag gepasseerd worden voor een of andere functie omdat hij een man is en er nu eenmaal quota bestaan. Mocht hij om andere redenen niet in het team passen, zou hij daar geen probleem van maken. Nog een goede reden om het genderaspect weg te laten bij de recruiting, vindt hij. ‘Laten we de persoon centraal stellen, los van gender, en vooral de vraag beantwoorden: met wat voor mensen bouwen we het sterkste team?’

Het ene land is het andere niet

We weten intussen dat Viktor in zijn job bruggen bouwt tussen verschillende landen en culturen. Kan hij meespreken over grote verschillen tussen deze landen op het gebied van gendergelijkwaardigheid? Dat is zeker zo, zegt hij. De Chinese afdeling van Atlas Copco telt bijvoorbeeld heel veel vrouwen – ook in de engineering, terwijl het in Antwerpen een hele toer is om ze te vinden. Omdat bij Chinese bedrijven in het algemeen de focus veel minder ligt op flexibiliteit, met een slechtere work-lifebalance tot gevolg, is Atlas Copco en zijn cultuur voor Chinese vrouwen een wel heel aantrekkelijke werkgever.

En dan zijn er natuurlijk nog heel wat landen waar de cultuur nog erg patriarchaal is. Zo heeft elk land zijn eigen uitdagingen. Daarom gelooft Viktor rotsvast in een structuur van lokale ambassadeurs, die inspelen op de plaatselijke gevoeligheden, met als doel de eigen zwaktes weg te werken en in te zetten op het ontwikkelen van sterktes. Alle structuren zijn daarom lokale initiatieven, ook al wordt het initiatief voor diversiteit en inclusie op groepsniveau gedragen. Het mooie is dat de lokale structuren ook onderling van elkaar leren en elkaars initiatieven oppikken. Een ware kruisbestuiving, dus.

De professionele uitdaging van Viktor Vriens

Onze gast is natuurlijk nog jong, maar misschien heeft hij op dit moment toch al iets op de radar staan. En inderdaad: hij zou heel graag een nieuwe uitdaging willen aangaan buiten België, maar wel bij Atlas Copco. Hij ziet daar nog mogelijkheden om te groeien in zijn carrière. Helaas ligt deze ambitie op dit moment moeilijk: zijn partner ziet een gezinsleven in het buitenland voorlopig niet zitten, wat voor hem toch een absolute voorwaarde is om deze levensveranderende keuze te kunnen maken. Een ambitie die momenteel niet waargemaakt kan worden binnen de context van zijn huidige gezinssituatie – Viktor bekent dat hij het er moeilijk mee heeft. Zijn omgeving zegt wel eens dat hij geduld moet hebben en schoorvoetend geeft hij toe dat dit misschien ook wel waar is.

Stinkende proefbuisjes

Altijd leuk: de vraag wat de kinderdroom was van onze gast. Zonder verpinken antwoordt Viktor dat hij al van jongs af aan bioloog wou worden. Hij maakt van de gelegenheid gebruik om zich alsnog te verontschuldigen tegenover zijn ouders voor de stinkende proeven die hij op zijn kamer deed en waar het hele huis van kon ‘meegenieten’. Toch kwam er ergens onderweg naar de universiteit een kronkel in de weg en koos hij voor mechanica. Helemaal uit de lucht kwam dit echter niet gevallen, want zijn oudere broer had ingenieursstudies achter de rug en hij kon dan makkelijk zijn boeken gebruiken. Gaandeweg verschoof de interesse van chemie naar fysica en werd hij dus electromechanical engineer.

Geen bucketlist

Of onze interviewee naast een internationale carrière nog iets anders op zijn bucketlist heeft staan? Daar kan hij kort over zijn: eigenlijk helemaal niets. ‘Ik ben niet zo’n planner’, zegt hij. ‘Mijn doel ligt wel vast, maar er is geen uitgestippeld traject en er ligt geen to-dolijstje klaar om het te bereiken.’ Hij heeft al een aantal hoofdstukken in zijn leven afgesloten zonder al te veel heimwee, en de toekomst treedt hij even onbevangen tegemoet. ‘Ik ben verloofd, heb kinderen en een leuke job. Een aangename situatie om in te verkeren. Ik probeer dan ook zo veel mogelijk tijd aan deze dingen te besteden en niet te ver in de toekomst te kijken.’

Wij werpen wél even een blik in onze glazen X²-bol, en maken een nieuwe afspraak met Viktor voor over een maand of zes, om te bekijken hoe het mooie ambassadeursproject rond gendergelijkwaardigheid inmiddels gegroeid is. Een spannend vooruitzicht!