Astrid Swennen & David Engelbos – PAQT advocaten

Luister hier naar de podcast met Astrid Swennen en David Engelbos

Elk successiedossier start met een fotomoment

Wanneer we spreken over successiedossiers hangt er ongewild een beetje een beladen sfeer in de lucht. Praten over het moment dat we er niet meer zullen zijn, blijft voor iedereen vreemd. Toch hoeft het dat allerminst te zijn. Integendeel! Een gesprek bij Paqt advocaten waar Astrid Swennen en David Engelbos me te woord stonden, leerde me dat men enkel denkt in oplossingen en niet in problemen. En dat hoeft niet eens zo duur te zijn.

Als een architect

Onze babbel maakt het duidelijk dat elk dossier start met een wit blad, of wat Astrid en David noemen ‘een fotomoment’. Als een architect die aan een woondroom begint waar je achteraf gelukkig van wordt, zo tekenen zij een toekomst uit die gemoedsrust geeft aan alle stakeholders. Soms vraagt dat een architecturaal huzarenstukje, maak vaak is de oplossing ook heel eenvoudig.

Paqt advocaten maakt de keuze om successiedossiers zowel voor bedrijven als natuurlijke personen te behartigen. “Voor bedrijven betekent het vooral dat er aan de opvolging wordt gewerkt,” start David. “De continuïteit van een bedrijf is waar het om draait. Hoe ziet de toekomst eruit wanneer ik er morgen plots niet meer zal zijn.”

“Wanneer we spreken over een particulier dossier, draait het vooral om vermogen dat belegd werd en waar er gewerkt wordt aan het zoeken naar oplossingen om te voorkomen dat kinderen niet worden opgezadeld met een hoge kost aan erfbelastingen.”

Geen eenheidsworst

“Wat elk dossier gemeen heeft, is het opmaken van een planning naar de toekomst,” gaat Astrid verder. “De aanpak verschilt gewoonweg in elk dossier. Iedereen heeft een ander toekomstbeeld. Iedere situatie is anders.”

“Het komt erop aan in eerste instantie om vooral te luisteren,” vult David aan. “Wat zijn de noden, wat leeft er bij de familie aan verwachtingen. Wat is de rol van de verschillende kinderen en op welke manier kijken ouders daar naar.”

Voor Paqt advocaten gaat het vooral om de motieven van de verschillende stakeholders. Het is nooit alleen een belastingverhaal. “Het creëren van gemoedsrust, is het voornaamste uitgangspunt,” aldus Astrid. “Het weten dat de kinderen met geen hoge successierechten worden geconfronteerd, dat er ruzies kunnen voorkomen worden over wie, wat krijgt, blijft het allerbelangrijkste.”

De rol van bemiddellaar

Om iedereen mee te krijgen in het verhaal van erfenis en de verdeling van vermogen, vraagt in eerste instantie begrip over wat het doel is van het opstellen van een successiedossier. Wat wil men uiteindelijk bereiken. “Onze rol gaat dan ook verder dan louter het juridische,” vertelt David. “Het is onze taak om daarin veel breder te gaan. De zoektocht naar oplossingen heeft vooral als doel om discussie achteraf te voorkomen, want helaas komt dit ook nog altijd voor. Ook in de beste families.”

De aanpak

Binnen bedrijven heb je zowel het patrimonium als het handelsfonds. Wanneer successiedossiers worden aangepakt, vind je ook hier verschillen in. En Astrid gaat verder: “sommigen bedrijven hebben hier één geheel van gemaakt, anderen hebben het patrimonium in een aparte patrimoniumvennootschap gestoken, gescheiden van de exploitaties. Ook daar wordt er gekeken naar de aanpak. Sommige kinderen maken bv geen deel uit van de exploitatie en dan wordt er gezocht naar oplossingen die voor iedereen aanvaardbaar zijn.”

De betrokkenheid als adviseur stopt dan ook niet bij het zoeken naar een eerlijke verdeling. “De oplossingen die we aanreiken, worden wel degelijk met alle familieleden besproken,” gaat David verder. “De bedoeling blijft dat ze ook door iedereen gedragen wordt.”

Bij bedrijven dien je in eerste instantie al te kijken of er één van de kinderen in de voetsporen van de ouders zal treden. Wanneer dat niet zo is, komt er een nieuwe waaier van mogelijkheden. Eéntje daarvan zou zijn dat het bedrijf verkocht wordt. Dat genereert een nieuw vermogen dat dan op zich weer verdeeld wordt. Een andere oplossing is dat de kinderen aandeelhouders blijven, en er gezocht wordt naar een niet-familiale CEO. “Er zijn op dat vlak geen standaardoplossingen,” zegt David. “Wat belangrijk is, is dat men zich de vraag durft te stellen ‘wat gebeurt er wanneer ik morgen tegen een boom rijd’, want nog te vaak zit alle kennis in het hoofd van de bedrijfsleider. Het is belangrijk dat die kennis overgedragen wordt naar een grotere groep van medewerkers, zodat het bedrijf verder kan. En dat heeft niets met erfbelasting te maken, maar alles met de continuïteit van het bedrijf.”

De andere helft

Er zijn natuurlijk niet alleen de kinderen, maar ook de echtgenoten van de kinderen spelen soms een rol. Niet alleen als gehuwden, maar ook vaak deel uitmakend van het bedrijf. “Afhankelijk van de wensen kan daar sowieso rekening mee worden gehouden,” gaat Astrid verder. “Zeker omdat we weten dat er ook echtscheidingen kunnen voorkomen. We stellen die vraag dan ook telkens wanneer we met de betrokken partijen aan tafel gaan zitten.”

Uiteindelijk kan alles in een wettelijk kader worden voorzien. “Vooral het moment wanneer er wel of geen kleinkinderen bij betrokken zijn, wil de aanpak hierin nogal eens verschillen,” aldus Astrid.
In dat kader stimuleert de wetgeving een beetje de oversprong naar de volgende generatie, zoals o.a. de doorgeefschenking. Het komt minder voor dat dit volledig is, maar dat hier toch al gedeeltelijk rekening mee wordt gehouden.

De natuurlijke persoon

Ook hier is elke situatie uniek. David: “Waar we telkens mee starten, is een foto nemen van het vermogen. Bij een plots overlijden wordt er eerst naar het huwelijkscontract gekeken in geval van de langstlevende echtgenote. Daarna komt de wettelijke verdeling wat betreft het erfrecht, of via testament. En dat leidt tot verschillende reacties afhankelijk van het erfrecht. Kosten hieraan verbonden kunnen meevallen, maar kunnen ook verbazend oplopen.”

Een patrimoniumvennootschap opstarten om het onroerend vermogen in te herbergen kan een oplossing bieden. Wanneer het gaat over handelspanden is dat vrij van registratiebelasting, maar dat geldt niet voor woningen die worden verhuurd aan particulieren. Een goed evenwicht hierin is vaak een dossier dat wordt opgesteld met de helft aan aandelen uit een patrimoniumvennootschap van handelspanden (roerende goederen) en anderzijds onroerende goederen. Wanneer die verhoudingen niet in evenwicht zijn, kan de successiefactuur alsnog aardig oplopen.

Schenking

“Een eventuele schenken, vraagt een overdenking van verschillende factoren,” licht Astrid toe. “Je dient daarbij in overweging te nemen waar je nog naar toe wil. Geef je het in totale schenking, dan is er geen weg terug. Je kan desgevallend wel het vruchtgebruik behouden, maar dat is louter een genotsrecht waardoor je zelf er niet meer mee kan doen wat je wilt. En dat dien je af te wegen tegen de besparing van het erfrecht, want misschien hebben de kinderen nog wel iets nodig wanneer ze zelf een aankoop overwegen.”

Bijkomend zijn er ook uiteraard ook kosten waar je rekening mee dient te houden. David: “Een roerende schenking is een vast tarief van 3% in de rechte lijn. Een onroerende schenking is progressief. Dat houdt in dat wanneer je een onroerende schenking wil doen aan je kinderen, je er best niet mee wacht. Wanneer je het eerste jaar een schenking doet, word je hierop belast, maar wanneer je het tweede jaar een bijkomende schenking doet, wordt deze bijgeteld bij de schenking van het jaar ervoor, waardoor je in een hogere schijf belandt.”

David geeft nog een tweede voorbeeld wanneer je best niet te lang wacht met plannen. Als je vennootschap als familiale vennootschap gekwalificeerd wordt, bedraagt de erfbelasting maar 3%. Is je vennootschap geen familiale vennootschap, zijn de normale tarieven van toepassing en dus progressief. Als je op tijd gaat plannen en de aandelen van zo een vennootschap zou schenken kan dit aan 3% schenkbelasting. Dit zijn grote verschillen: enerzijds of je vennootschap als familiale vennootschap gekwalificeerd wordt, maar anderzijds ook schenken of vererven.

Puzzelstukjes

Voor Astrid en David blijft elk dossier een boeiende aanpak. “Het is net zoals het puzzel,” klinkt het in koor. “En die is pas af, wanneer alle stukjes in mekaar passen.”
Een puzzel die best wel heel erg groot kan uitvallen wanneer je met grote families in contact komt.

“Hoe groot de puzzel ook is, toch vertrek je vaak van dezelfde principes,” aldus David. “Het meest voorkomende is dat mensen alle kinderen gelijk willen behandelen. Wanneer het dan zo is dat Bv één van de kinderen actief is binnen de vennootschap, gebeurt het dat de aandelen van de exploitatie vennootschap bij de actieve kinderen terecht komen en dat de aandelen van de patrimoniumvennootschap naar de andere kinderen gaat.”

Stokpaardje

Aangezien Paqt Advocaten voor meerdere dossiers met ondernemingen samenwerken, is het vinden van klanten een voorvloeien uit reeds geleverde prestaties en uiteraard doet de mond aan mond reclame ook zijn werk.

Voor Astrid is vermogens- en successieplanning zeker haar stokpaardje. “Mensen gemoedrust geven en uiteindelijk gelukkige mensen zien, is voor mij heel erg belangrijk. Bij een procedure is het altijd even afwachten of de uitkomst positief is, maar in deze dossiers bereik je altijd een positief resultaat.” Ook wanneer het al eens tot conflicten komt, zal Astrid er alles aan doen om mensen terug aan tafel te krijgen in het zoeken naar oplossingen om te vermijden dat er naar de rechtbank moet worden gestapt. “Onze ervaring is zeker dat rechtbanken vaak niet voor de beste oplossing zorgen, en net dat leert ons ook om op een andere manier om te gaan met dit soort dossiers.”

Ook voor David behoren successiedossiers tot één van de meest boeiende binnen zijn beroepsagenda. “Vooral het menselijk aspect dat hierbij komt kijken, is voor mij een belangrijke factor. Mee helpen nadenken over oplossingen waarmee iedereen zich goed voelt, want dat is uiteindelijk het allerbelangrijkste.”

Niet alles is complex

Het komt zeker voor dat een aantal dossiers complex zijn, maar vaak zijn planningen ook heel erg eenvoudig. En David gaat verder: “Mensen met een beleggingsportefeuille en een overzichtelijk vermogen, helpen we ook heel graag verder. Het hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Met een paar kleine ingrepen kan je soms een heel mooie besparing realiseren in kader van erfbelasting. En dat zonder zware wijzigingen. Zo kan je overgaan tot schenken zodat het zeggenschap bij de ouders blijft waardoor er in feite weinig wijzigt, maar dat de factuur van de erfgenamen naar belasting toe, sterk naar beneden gaat. Bovendien zijn de kosten hiervan erg behapbaar.”

En Astrid vult aan: “Vaak hebben mensen ook geen idee van hoe de dingen in mekaar zitten. Als we dan het ‘fotomoment’ eens op papier hebben gezet, komen we ook vaak tot de conclusie dat weinig tot geen dingen wijzigen in de bestaande situatie.”

In dat geval wordt er bij Paqt Advocaten dan ook onmiddellijk verteld aan de klant dat de bestaande situatie weinig tot geen ingrepen nodig heeft om erfbelasting tot een minimum te herleiden.

Gender speelt hier geen rol

Voor Astrid is het duidelijk dat bij de aanpak van vrouwen en mannen wanneer het over successierechten gaat, er geen verschil is. Beiden benaderen het op dezelfde manier. “Als we praten over de opdrachtgever merken we wel dat vrouwen vaak hun gevoel laten meetellen, daar waar mannen het zakelijke aspect meer naar voor laten komen. Maar het is wel eenduidig dat iedereen begaan is met de toekomst van de kinderen en uiteindelijk het beste wil voor zowel de kinderen als voor het bedrijf.”
Een duidelijk gelijkwaardige aanpak om de doelstellingen te bereiken.

En met die positieve noot neem ik afscheid van Astrid en David.

Ik leerde vooral uit het gesprek met Astrid en David dat mensen die begeesterd zijn door hun vak naar oplossingen leidt voor momenten dat je er zelf niet meer bent en dat Paqt Advocaten werkt met één doelstelling: hoe ontzorgen we onze klant aan een zo laag mogelijke kostprijs.