Liesbeth Vandenrijt over nieuw leiderschap
De leider uit den oude tijd heeft het vandaag de dag niet meer zo simpel als vroeger. Het onvoorwaardelijk respect dat een machtspositie met zich meebracht, heeft moeten plaatsmaken voor de focus op authenticiteit en persoonlijk leiderschap. Liesbeth Vandenrijt van Motmans & Partners vertelt hoe een mind switch inzake leiderschap en macht aan de orde is, en hoe belangrijk het daarbij is om ons onbewust stereotiep denken te doorbreken.
“Vroeger genoot je als ondernemer onvoorwaardelijk respect. Hetzelfde gold voor advocaten, pastoors, leraren … Dat waren mensen die vaak het laatste woord hadden in belangrijke beslissingen, die kennis bezaten en dus macht hadden. Mensen waren toen per definitie ook volgzamer, dat is tegenwoordig totaal anders. Je moet nu maar eens voor een klas staan”, lacht Liesbeth. “Vandaag de dag heeft ook iedereen toegang tot alles, van kennis via het internet tot netwerken die vroeger enkel voor de happy few waren. Dat vraagt om een ingrijpende verschuiving in de manier waarop wij kijken naar leiderschap en macht.”
Als deze criteria tegenwoordig niet meer respect afdwingen, wat dan wel? “De kleren van de keizer bepalen het ondernemerschap niet meer. Wat wél impact heeft, is persoonlijk leiderschap. Waar sta je als persoon en leider voor? Ben je daar authentiek in en zijn mensen graag bereid om je te volgen?”
De waarheid komt uit een kindermond
“Een tweede, vastgeroeste vaststelling op het vlak van leiderschap en macht gaat over het stereotiepe beeld dat wij hierbij hebben. Al van jongs af aan krijgen we – vaak onbewust – een genderbepaald stereotiep beeld ingeprent. Vraag aan kleuters hoe zij een leider zouden beschrijven en je zult vooral mannelijke karakteristieken, geassocieerd met leiderschap, horen. We spreken dan van unconscious bias tegen vrouwelijk leiderschap. En dat terwijl meerdere onderzoeken al aanwezen dat diversiteit binnen leidersposities net een grote troef kan zijn.”
“Ik heb het dan over diversiteit op alle vlakken”, vervolgt Liesbeth. “Een studie toonde aan dat bedrijven 15% meer kans hebben op betere resultaten bij meer genderdiversiteit. Bij diversiteit op vlak van ras lag dat percentage nog hoger. Wij maken gebruik van de persoonlijkheidsvragenlijst OPQ van testuitgever SHL, waarin persoonlijkheidsschalen zijn gedefinieerd die positief relateren aan de performantie van leiders. Onderzoek van SHL zelf toonde aan dat vrouwen op zes schalen significant beter scoren dan mannen, terwijl dat in de omgekeerde richting slechts voor één schaal maar zo is. Een opmerkelijke vaststelling die het stereotiepe beeld van the old white man volledig onderuithaalt.”
Nieuwe spiegels voor nieuw leiderschap
“Naast de veranderende perceptie van macht is ook de context waarin leidinggeven plaatsvindt, compleet verschillend van pakweg vijftig jaar geleden. De wereld van vandaag kenmerkt zich door constante veranderingen en een enorme toename van complexiteit. Dat vereist andere leiderschapskenmerken dan in een stabiele wereld met routinematige processen. Dat er tegenwoordig op de werkvloer veel ongerustheid of misnoegen bestaat omtrent nieuw leiderschap, mag dan eigenlijk niet verbazen. De typische leiderschapsmodellen gaan nog altijd uit van stabiliteit en uniformiteit over situaties heen, maar dat is al lang niet meer het geval.”
“Het idee van one size fits all gaat niet op als we het hebben over de competenties van een goede leider. Er bestaan heel veel verschillende types bedrijven, organisaties of interne afdelingen. Niet elk type leider past even goed op elke plaats. Een familiebedrijf en start-up vraagt een heel andere aanpak. En uitgerekend op het C-level zitten we daar met een gigantisch beperkte diversiteit op vlak van gender, ras, geaardheid … Terwijl je per situatie nood hebt aan de juiste man – of de juiste vrouw – op de juiste plaats.”
“Hoe het kan dat zo’n stereotypes overeind blijven, ondanks alle signalen die om verandering smeken? Het startpunt is het doorbreken van die unconscious bias”, besluit Liesbeth. “We moeten diversiteit op C-level omarmen. Daarnaast moeten huidige leiders zichzelf een nieuwe spiegel voorhouden. Dat doen we binnen ons leadership center of op leiderschapsexpedities in samenwerking met Berg & Partners. We gaan op zoek naar persoonlijk leiderschap, authenticiteit en de culturele fit met je bedrijf. Iets waar elke ondernemer beter eens bij stilstaat, want het bekende People don’t leave job, they leave leaders, klopt als een bus.”